دوهفته نامه نبض، ۲۳ خرداد ۱۳۹۳‎

این هفته با حقوق بشر در ایران

دخالت دولت و آزادی‌های فردی

مسئله دخالت‌های حکومت در ایران به تازگی و پس از انتشار ویدئوی سخنرانی سردار محمد‌علی جعفری درباره وقایع پس از انتخابات ۸۸ به موضوع داغ روز بدل شده. جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، در آن ویدئو شرح می‌دهد که بازگشت اصلاح‌طلبان به قدرت خط قرمز نیرو‌های اصول‌گرا، از جمله سپاه و بسیج بود. این سخنان که در جمعی خصوصی مطرح شده و اخیرا به فضای مجازی راه پیدا کرده، نخستین‌بار، ۱۰ خردادماه، توسط محمد نوری‌زاد، فیلم‌ساز و کنشگر منتقد، در صفحه شخصی فیس‌بوک‌اش منتشر شد. او کمی بعدتر و در درست پنج‌سال پس از انتخابات ۸۸ و آغاز جنبش سبز، ویدئوی دیگری را منتشر کرد که در آن علی سعیدی نماینده رهبری در سپاه نیز در همان مجمع سخنرانی می‌کند.

مسئله سطح دخالت دولت در زندگی مردم در ایران به موضوع جدال دامنه‌داری میان رهبران نظام بدل شده که اختلاف نظر آشکار حسن روحانی و روحانیون محافظه‌کار درون رژیم از آن جمله است. داستان ۳ خرداد زمانی آغاز شد که روحانی با درخواست مداخله کمتر در زندگی خصوصی افراد گفت، با زور و شلاق نمی‌توان مردم را به بهشت فرستاد. این گفته با واکنش تند چهره‌های محافظه‌کاری از قبیل احمد خاتمی، امام‌جمعه موقت تهران روبرو شد که نارضایتی خود را از سیاست‌های فرهنگی دولت روحانی ابراز می‌کرد. همتای دیگر خاتمی در مشهد، احمد علم‌الهدی و غلام‌حسین محسنی اژه‌ای دادستان کل کشور نیز به سرعت به صف منتقدان دولت پیوستند. محمدتقی مصباح یزدی حتی پا را فراتر نهاده سواد مذهبی روحانیرا زیر سؤال برد.

صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، نامه سرگشاده‌ای را خطاب به احمد خاتمی و در پاسخ به انتقادات او از دولت منتشر کرد. در آن نامه، زیباکلام بودجه ۶ هزار میلیارد ریالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را کنار بودجه دیگر سازمان‌های فرهنگی اسلامی قرار می‌دهد و نتیجه می‌گیرد که بودجه آن سازمان‌ها پنج برابر بودجه وزارتخانه نامبرده است. معمولا این سازمان‌ها از حیطه نظارتی دولت خارج بوده به نهاد‌های مردمی پاسخگو نیستند.

حقوق زندانیان

صبا آذرپیک که ۷ خرداد بازداشت شده، کماکان در مکان نامعلومی نگهداری می‌شود. ۱۹ خرداد، ۱۴۰ تن از روزنامه‌نگاران داخل کشور خواستار آزادی او شدند. آذرپیک به دلیل پوشش خبری پرونده ستار بهشتی مشهور است. بهشتی وب‌لاگ‌نویسی بود که سال ۹۱ در بازداشت پلیس فتا درگذشت. هم‌زمان نرگس محمدی، کنشگر حقوق بشر، به دلیل ملاقات‌اش در روز ۸ مارس با کاترین اشتون، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا در تهران با اتهامات تازه‌ای روبرو شده.

در پاسخ به اعدام‌های اخیر در ایران، گروهی از متخصصان حقوق بشر سازمان ملل با محکومیت شدید این اعدام‌ها از ایران خواسته‌اند به سمت لغو مجازات اعدام حرکت کند. احمد شهید، فرستاده ویژه سازمان ملل در زمینه حقوق بشر در ایران نیز از جمله این متخصصان است. ۲۲ خرداد، ائتلافی از گروه‌های مدافع حقوق بشر (شامل عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر) از مقامات ایران خواستند اعدام ۳۳ زندانی سنی را متوقف کند.

حقوق خبرنگاران

۱۸ خرداد، نبض‌ایران خبری را از کمیته دانشجوئی دفاع از زندانیان سیاسی دریافت کرد مبنی بر این‌که رسول عزیزی، زندانی زندان رجائی‌شهر کرج به دلیل جرمی که در ۱۵ سالگی مرتکب شده در آستانه اعدام قرار دارد. در ایران اعدام افراد خردسال مجاز نیست، اما معمولا قضات این مجرمان زیر سن قانونی را در حبس نگه‌داشته تا به سن قانونی برسند و سپس آنان را اعدام می‌کنند. اکنون، تنها امید رسول عزیزی بخشش خانواده مقتول است.

۱۰ خرداد، تلویزیون جمهوری اسلامی خبر کذبی را پخش کرد درباره مسیح علی‌نژاد، خبرنگار ایرانی مقیم لندن که صفحه فیس‌بوکی او، آزادی‌های یواشکی زنان در ایران بسیار پر طرفدار شده. خبر تلویزیون ادعا می‌کند که او در لندن و جلو چشم فرزندش مورد تجاوز قرار گرفته. پس از آن‌که مجری دیگر صداوسیما علی‌نژاد را فاحشه‌ای خواند که به دنبال منحرف‌کردن زنان دیگر است، سعید محبی، رئیس بسیج وکلا گفت، «براساس آیه‌ای از قرآن کسی که به دیگری اتهام "فحشا" می‌زند باید ادعای خود را ثابت کند در غیر این صورت باید ۸۰ ضربه شلاق بخورد.» در همین‌رابطه، ۷۰ تن از روزنامه‌نگاران داخل کشور با ارسال نامه سرگشاده‌ای به سازمان‌های گزارش‌گران بدون مرز و فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران، از آنان خواستند با حمایت از علی‌نژاد و از طریق مراجع بین‌المللی پرونده صداوسیمای جمهوری اسلامی را پیگیری کنند. زیرا در ایران هیچ نهاد مستقلی برای حمایت از روزنامه‌نگاران علیه چنین حمله‌هایی وجود ندارد.

این هفته، خبر رسید که ناظم مدرسه‌ای در غرب تهران به دلیل تجاوز به گروهی از دانش‌آموزان پسر آن دبستان بازداشت شده. پس از تلاش وزارت آموزش و پرورش برای جلوگیری از رسانه‌ای شدن این خبر و اتفاق مشابهی در یک مدرسه دیگر، انتقادات زیادی متوجه این وزارتخانه شد. مقامات در ایران غالبا تحت تأثیر عقاید محافظه‌کارانه‌ای هستند که علنی شدن جرم را باعث گسترش آن می داند و معمولا سعی می‌کنند رسانه‌ها از پوشش چنین اخباری باز دارند.

۲۳ خرداد، خبر رسید دو زندانی عرب اهوازی به صورت مخفیانه اعدام و دفن شده‌اند. این افراد سه ماه گذشته را در مکانی نامعلوم و بدون ارتباط با بستگان‌شان به سر برده بودند.