چرا انتخابات برخی کشورها به طور کلی معتبر و مردم‌سالار تلقی می‌شود درحالی‌که انتخابات برخی دیگر از کشورها این طور نیست؟ اصول زیر که بر اساس بیانیه‌های بین‌المللی، اصول و قوانین بین‌المللی تهیه شده‌اند چارچوبی اساسی برای تعیین معتبر بودن انتخابات را مشخص می‌کند:
- شفافیت: فعالیت‌های انتخاباتی نامزدها، حامیانشان، دولت و مسئولان انتخاباتی باید به طور شفاف انجام شود تا اعتماد داخلی و بین‌المللی به آن جلب شود. برای مثال شفافیت یعنی قوانینی وجود دارند و اعمال آن موجب می‌شود تا همه نامزدها منابع مالی و هزینه‌های ستادهایشان را علنی کنند؛ مدیریت انتخابات باید به شکلی شفاف و علنی طرح و زمان‌بندی برگزاری انتخابات را اعلام کند و رقبای انتخاباتی و کسانی که انتخابات را پایش می‌کنند باید اجازه داشته باشند بر تمامی جنبه‌های روند انتخابات نظارت کنند.
به این فکر کنید: بر اساس تجربه شما، آیا انتخابات در ایران منطبق با هیچکدام از مثال‌هایی که در مورد شفافیت آورده شد است؟
- همه‌پذیری: همه‌پذیری هسته اصلی این طرز فکر است که اراده مردم منشأ قدرت حکومت است. انتخاباتی همه‌پذیر است حق و فرصت رأی‌دادن را برای همه کسانی که واجد رأی‌دادن هستند تضمین کند (حق رای همگانی). همه کشورها باید موانع مشارکت انتخاباتی گروه‌های محرومی مانند رأی‌دهندگان زن، معلول و یا اقلیت را ارزیابی کرده برای غلبه بر آن تمهیداتی را در نظر بگیرند. در ضمن همه‌پذیری مستلزم آن است که رقبای انتخاباتی حق داشته باشند در انتخابات رقابت کرده، برای آن به همه امکانات موجود دسترسی داشته باشند. رقبا باید با همه بخش‌های اصلی روند انتخابات (شامل تهیه قوانین مربوطه و نحوه برگزاری انتخابات) تعامل داشته باشند و طرح‌ها و دیدگاه‌هایشان باید به شیوه‌ای مناسب مد نظر قرار گیرد.
به این فکر کنید: به نظرتان آیا انتخابات‌های پیشین در ایران همه‌پذیر بوده‌اند؟
- مسئولیت‌پذیری: توانایی شهروند برای ارزیابی این که آیا مقامات به مسئولیت‌هایشان در قبال مردم عمل می‌کنند یا نه و این که بتوان آنان را در قبال عمل یا بی‌عملیشان پاسخگو نگه داشت مستلزم مسئولیت‌پذیری است. مسئولیت‌پذیری چندین هنجار انتخاباتی را در بر می‌گیرد، از جمله، ارائه راه حل‌های مؤثر به شهروندان برای نقض حقوق مرتبط با انتخابات؛ ایجاد ساز و کارهایی (مانند جلسات عمومی، ممیزی و اختیارات نظارتی قانون‌گذار) تا از طریق آن بتوان کسانی که انتخابات برگزار می‌کنند را در قبال عملکردشان مسئول نگه داشت؛ و رسیدگی به پرونده کسانی که مرتکب جرائم انتخاباتی می‌شوند.
به این فکر کنید: آیا مسئولان برگزاری انتخابات‌های پیشین در ایران تا به حال برای رسیدگی به دادخواهی مرتبط با انتخابات مجبور به پاسخگویی شده‌اند؟
- اعتماد عمومی: اگر انتخاب شدن فرد مبتنی بر بیان آزادانه خواست رأی‌دهنده نباشد او فاقد اقتدار است و استحکام چنین اقتداری هم به شدت وابسته به میزان اعتماد شهروند به روند انتخابات است. حکومت، نهاد برگزار‌کننده انتخابات و رقبای انتخاباتی برای برخورداری از مزایای کسب اعتماد عمومی باید هر آن چه که در توان دارند به کار بگیرند تا به مردم ثابت کنند که انتخابات به شیوه‌ای سالم و منصفانه برگزار می‌شود.
به این فکر کنید: مردم در ایران چه قدر به روند انتخابات در کشور اعتماد دارند؟ به نظرتان انتظار عمومی از انتخابات ۱۴۰۰ بیشتر یا کمتر از حد معمول است؟