مکانیسم اجرایی بررسی دوره‌ای جهانی (UPR) شامل بررسی اسناد حقوق بشر تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد است. این فرایند مبتنی بر اعضا به هر یک از کشورها امکان می‌دهد تا اقدامات خود برای ارتقاء وضعیت حقوق بشر و نیز روند اجرای تعهدات حقوق بشر خود را اعلام کنند. این فرایند مبتنی بر گفتمان تعاملی با کشور مورد بررسی بوده و هدف از آن تکمیل فعالیت‌های هیئت‌های مرتبط با معاهدات، نه موازی کاری با آن‌ها، می‌باشد.
بررسی‌ها توسط کارگروه UPR انجام می‌شوند که متشکل از ۴۷ عضو شورای حقوق بشر است. اما هر یک از اعضاء سازمان ملل متحد می‌تواند در مباحثات/گفتمان با کشورهای مورد بررسی مشارکت نماید. بررسی هر کشور با همکاری گروهی متشکل از سه کشور دیگر انجام می‌شود که "گروه سه گانه" نامیده شده و به‌عنوان گزارشگر عمل می‌کنند. انتخاب گروه سه‌گانه برای هر بررسی از طریق قرعه‌کشی پس از انتخاب اعضای شورا در مجمع عمومی انجام می‌شود.
بررسی‌ها مبتنی بر موارد زیر هستند:
- اطلاعات ارائه شده توسط کشور مورد بررسی؛
- اطلاعات مشتمل بر گزارشات گروه‌ها و متخصصین مستقل حقوق بشر موسوم به گروه های ویژه، هیئت های مرتبط با معاهدات حقوق بشر، و سایر نهادهای سازمان ملل متحد؛ و
- اطلاعات به‌دست آمده از سایر ذی‌نفعان شامل نهادهای ملی حقوق بشر و سازمان‌های غیر دولتی.
سازمان‌های غیر دولتی و کنشگران جامعه‌مدنی می‌توانند اطلاعات خود را به کارگروه ارسال کنند. این اطلاعات به گزارش "سایر ذی‌نفعان" اضافه شده و در جریان بررسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. هر‌یک از کشورهای شرکت کننده در گفتمان تعاملی می‌توانند از اطلاعات جامعه مدنی در جریان بررسی‌های انجام شده در جلسات کارگروه استفاده نمایند. سازمان‌های غیر دولتی نیز می‌توانند در جلسات کارگروه UPR شرکت کرده و در هنگام ارزیابی نتایج بررسی کشورها، بیانیه هایی را در جلسات منظم شورای حقوق بشر صادر کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر به "راهنمایی‌های فنی ارائه گزارش توسط دی‌نفعان" منتشر شده توسط OHCHR مراجعه کنید.
پس از انجام بررسی توسط کارگروه، گزارشی موسوم به "گزارش نتایج" توسط گروه سه‌گانه و با مشارکت OHCHR و کشور مورد بررسی تهیه می‌شود. گزارش نتایج خلاصه‌ای است از مباحثات واقعی صورت‌پذیرفته در کنار پرسش‌ها، نظرات و توصیه‌ها. در جلسات کارگروه، کشور مورد بررسی این فرصت را دارد تا نظرات خود را در خصوص توصیه‌های ارائه شده بیان کرده و آن‌ها را بپذیرد یا درباره آن‌ها توضیح دهد. پس از این‌که گزارش در کارگروه تکمیل شد، در نشست جامع شورای حقوق بشر مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله، پیش از پیاده‌سازی هر‌یک از توصیه ها یا نتایج، به کشور مورد بررسی فرصت داده می شود تا:
- حمایت یا عدم حمایت خود از نتیجه‌گیری‌ها و/یا توصیه‌های ارائه شده در گزارش نتایج را اعلام کند، در خصوص تعهدات و وظایف داوطلبانه توضیح دهد، و/یا به پرسش‌ها و مسائلی که در جریان گفتمان تعاملی کارگروه به‌طور مناسب به آن‌ها پرداخته نشده است پاسخ دهد؛
- نظر خود را درباره گزارش نتایج بیان کند.
پس از انجام بررسی توسط کارگروه، کشور مورد بررسی باید توصیه‌های ارائه شده در گزارش نهایی را اجرا کند. بررسی دوره‌ای جهانی اطمینان حاصل می‌کند که تمام کشورها پاسخگوی پیشرفت یا عدم موفقیت خود در پیاده‌سازی توصیه‌های ارائه شده باشند. در بررسی دوم از کشورها انتظار می‌رود که بیان کنند برای پیاده‌سازی توصیه‌های ارائه شده در بررسی اول چه کارهایی انجام داده‌اند. جامعه بین‌الملل می‌تواند در پیاده‌سازی توصیه‌ها و نتایج، ایجاد ظرفیت و همکاری‌های فنی مشارکت داشته و به کشور مورد بررسی مشاوره ارائه کند.
آرژانتین: کنوانسیون حفاظت از تمام افراد در برابر ناپدید شدن اجباری
کنشگران جامعه‌مدنی، به‌ویژه انجمن‌های متشکل از خانواده قربانیان ناپدید شدن اجباری، در جلسات کارگروه کمیسیون حقوق بشر سابق حضور فعالی داشتند. این کمیسیون پیش‌نویس کنوانسیون حفاظت از تمام افراد در برابر ناپدید شدن اجباری را تهیه کرد.
خانم مارتا اوکامپو د واسکوئز که دختر وی قربانی ناپدید شدن اجباری در آرژانتین بود، تلاش‌های زیادی را برای توقف این فرایند و پیاده‌سازی ابزاری بین‌المللی برای حل این مشکل به‌مدت ۳۰ سال انجام داد. وی نماینده فدراسیون انجمن خویشاوندان بازداشت‌شدگان-ناپدید‌شدگان امریکا (FEDEFAM) در جلسات کارگروه بود. خانم د واسکوئز در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۸۵ در جلسه تحلیف شورای حقوق بشر پیش از تصویب کنوانسیون چنین گفت:
می‌خواهم بدانید که پس از بازداشت یا ناپدید‌شدن فردی که دوستش داشتیم، به این نتیجه دردناک رسیدیم که هیچ پاسخی بر بهت ما موجود نیست. هیچ منبع اطلاعاتی، احضاریه دادگاه، یا حکم محافظت قضایی معتبری وجود نداشت. سپس در یأس و نومیدی خود به جامعه بین‌الملل پناه بردیم، اما دریافتیم که آن‌جا هم هیچ ابزار مناسبی وجود ندارد. به همین دلیل است که ما اینجا هستیم آقای رئیس، و از شما و هیئت‌های شورای حقوق بشر استدعا داریم که بالاخره این کنوانسیون را به تصویب برسانند.