در سال ۱۴۰۲ از میان ۱۴۳۷ شهر، و منطقه آزاد در کشور تنها ۶۳۳ شهرداری وب‌سایت داشته‌اند. یعنی بیش از نیمی از شهرداری‌های کشور به طور کلی از طریق اینترنت اطلاع‌رسانی نمی‌کرده‌اند. شهرداری‌ها مطابق قانون موظف هستند تا در موارد عمل‌کرد مالی، ساختار سازمانی، روند تصمیم‌گیری و خدماتی که ارائه می‌کنند از طریق اینترنت اطلاع‌رسانی کنند. چنین شافیتی از یک سو به شهروند امکان می‌دهد که از اوضاع اداره شهر خود خبردار شود و از سوی دیگر به او امکان می‌دهد تا به کمک اطلاعاتی که شهرداری منتشر می‌کند مسئولان را حساب‌ده نگه دارد.
نقاط آبی در نقشه زیر شهرهایی را نشان می‌دهد که شهرداری آنها در سال ۱۴۰۲ وب‌سایت داشته‌اند. نقاط قرمز شهرداری‌هایی هستند که وب‌سایت نداشته‌اند. همان طور که در نقشه دیده می‌شود، در واقع تمام مراکز بزرگ جمعیتی در کشور در سال ۱۴۰۲ وب‌سایت داشته‌اند. به زبان دیگر، شاید بتوان گفت که اطلاع‌رسانی از طریق اینترنت تا حد زیادی به توسعه شهری و زیرساخت‌های اینترنتی ربط دارد. اما این همه داستان نیست.
در همین دوره ۱۷۲ شهرداری هم بودند که بدون آن که وب‌سایتی داشته باشند یا صفحه اینستاگرام و یا کانال تلگرام داشته‌اند؛ یعنی به سعی کرده‌اند تا از طریق شبکه‌های اجتماعی با شهروندان ارتباط برقرار کنند. این نشان می‌دهد که در سطوح مختلف نیاز به ارتباط با شهروند و اطلاع‌رسانی به او احساس می‌شود. هرچند که شبکه اجتماعی کارکردی متفاوت دارد و نمی‌تواند جایگزینی برای راه‌اندازی وب‌سایت شود. جستجوی اطلاعات در وب‌سایت به مراتب ساده‌تر است و از آن جایی که طراحی وب‌سایت دست متولی آن است، بر مبنای نیاز می‌تواند فرم، قالب و محتوای منتشر شده در وب‌سایت را کنترل کند، چیزی که در صفحه یا کانال شبکه اجتماعی شدنی نیست. از سوی دیگر، ارتباط و اطلاع‌رسانی تنها به معنی خبرپراکنی و تبلیغ دست‌آوردها نیست، بلکه جزئیات، سوابق، و مدارکی است که باید از طریق وب‌سایت شهرداری در اختیار شهروند قرار گیرد.
نقشه زیر شهرهایی را نشان می‌دهد که شهرداری آنها در سال ۱۴۰۲ وب‌سایت نداشته‌اند اما در شبکه اجتماعی حضور داشته‌اند. از این میان به جز شهر برازجان در استان فارس، همه شهرها جمعیتی زیر ۸۳٫۰۰۰ نفر داشته‌اند. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد شهرهای کوچک‌تر در کشور یا منابع لازم برای راه‌اندازی و نگه‌داری وب‌سایت ندارند و یا چنین کاری را در اولویت برنامه‌های خود قرار نداده‌اند. هرچند به نظر می‌رسد که جمعیتی قلیل تحت تأثیر چنین مسئله‌ای قرار گرفته باشند اما گستردگی آن در سراسر کشور نشان می‌دهد که نفس اهمیت شفافیت و مسئولیت‌پذیری شهرداری به اندازه کافی مورد توجه نیست.
سوی دیگر مسئله قابل اتکاء بودن اطلاعات موجود در وب‌سایت شهرداری است. یعنی این که اطلاعات موجود در وب‌سایت شهرداری به روز باشد. همان قدر که مهم است شهرداری وب‌سایت داشته باشد مهم است که وب‌سایت شهرداری حاوی اطلاعاتی مفید و به درد بخور هم باشد. کیفیت اطلاعات استانداردهای شناخته‌شده‌ای دارد. برای مثال اطلاعات باید کامل باشد؛ باید به روز باشد؛ باید قابل استفاده باشد؛ و غیره. آیا شهرداری‌هایی که وب‌سایت دارند اطلاعاتی با کیفیت منتشر می‌کنند؟ پاسخ به این سؤال بسته به شهرداری ممکن است متفاوت باشد. در نقشه زیر نقاط سبز شهرداری‌هایی را نشان می‌دهد که وب‌سایتی به روز داشته‌اند. نقاط قرمز نمایان‌گر شهرهایی هستند که شهرداری آنها یا به طور کلی وب‌سایت نداشته و یا وب‌سایت آن به روز نبوده است.
نگاهی دقیق‌تر به نقشه این حس را القاء می‌کند که هر چه سایز نقطه‌ها بزرگ‌تر می‌شود احتمال سبز رنگ بودن‌شان هم بیشتر می‌شود. اندازه نقطه‌ها متناسب با جمعیت شهر است. به عبارتی دیگر، ظاهرا به جز تعدادی استثناء هر چه شهرها پرجمعیت‌تر می‌شود وب‌سایت به روزتری هم می‌یابند.
اما این همه داستان نیست. اگر عامل جمعیت را در سطح استان به نقشه اضافه کنیم تصویری دقیق‌تر از وضعیت وجود به دست می‌دهد. میزان تیرگی رنگ آبی در نقشه زیر نمایان‌گر درصد نرمال جمعیتی است که از طریق وب‌سایت شهرداری به اطلاعاتی به روز دسترسی دارد؛ هر چه آبی سیرتر باشد یعنی جمعیت بیشتر. در این نقشه استان‌ها با رنگ آبی نمایش داده شده‌اند تا رنگ سبز شهرهایی که وب‌سایت شهرداری آن به روز است دیده شود. با این حساب، در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد تعداد بسیار شهرهای کوچکی که شهرداری آن یا وب‌سایت ندارد و یا وب‌سایت آن به روز نیست باعث شده است تا به طور کلی و در مقایسه با دیگر نقاط کشور جمعیت این استان‌ها کمتر به اطلاعات شهرداری خود دسترسی داشته باشند.
همان طور که پیش‌تر هم اشاره شد وجود اطلاعات برای شفافیت لازم است اما کافی نیست. این که وب‌سایت شهرداری به روز می‌شود به تنهایی نشان شفافیت شهرداری در اینترنت نیست.
عمق این مسئله وقتی بیشتر نمایان می‌شود که محتوای اطلاعاتی مد نظر قرار گیرد که شهرداری‌های دارای وب‌سایت منتشر می‌کنند. برای مثال عمل‌کرد مالی شهرداری را در نظر بگیرید. مهم‌ترین سند مالی هر شهر بودجه شهرداری آن شهر است. بودجه شهرداری، هم چون بودجه کل کشور، سندی علنی است که شهرداری لایحه آن را تدوین کرده، شورای شهر باید آن را پس از بررسی تصویب کند. بودجه شهرداری چارچوب اولویت‌های شهرداری در طول سال آتی را رسم می‌کند. شهرداری‌ها موظفند تا متن بودجه خود را منتشر کنند. با این وجود تنها ۳۱ شهرداری بودجه ۱۴۰۲ را منتشر کرده‌اند (نقشه زیر).
نکته جالب این که به سختی می‌توان رابطه‌ای میان جمعیت، میزان توسعه‌یافتگی، و یا حتی ترکیب اقلیمی شهرهایی پیدا کرد که بودجه را منتشر کرده‌اند.
نمونه دیگر مربوط است به گزارش عمل‌کرد مالی شهرداری که باید هر شش ماه یک بار به شورای شهر تقدیم شده و منتشر شود. تنها ۳۶ شهرداری در کل کشور بوده‌اند که حداقل یکی از این دو گزارش را از طریق وب‌سایت منتشر کرده‌اند. نقشه زیر این شهرها را با رنگ آبی نشان می‌دهد.
از سوی دیگر شهروندان باید بدانند که چه کسانی شهرشان را اداره می‌کنند و چه کسانی مسئول تصمیم‌گیری هستند. به همین دلیل هم شهرداری‌ها موظفند شهردار، مدیران کلیدی و چارت سازمانی شهرداری را در کنار اطلاعات تماس افراد کلیدی منتشر کنند؛ تنها ۱۱۵ شهرداری در سال ۱۴۰۲ این اطلاعات را منتشر کرده‌اند هر چند که در مجموع ۴۰۸ شهرداری در کشور بوده‌اند که حداقل یکی از این اطلاعات را در وب‌سایتشان قرار داده‌اند. نقشه زیر شهرهایی را نشان می‌دهد که شهرداری آنها همه اطلاعات مربوط به ساختار شهرداری را منتشر کرده‌اند.
سوی دیگر داستان شورای شهر است. اعضای شورای شهر به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند و از مهم‌ترین وظایفشان نظارت بر عمل‌کرد شهرداری، تصویب بودجه و شناسائی و تلاش برای رسیدگی به نیازهای مردم است. اما این شوراها در عمل تا چه حد شفاف عمل می‌کنند و تا چه حد مردم را در جریان فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود قرار می‌دهند؟
نقشه زیر شهرهایی را که شورای شهرشان در سال ۱۴۰۲ وب‌سایت داشته است به رنگ آبی نشان می‌دهد. در مجموع ۱۹۳ شورای شهر در کشور وب‌سایت داشته‌اند. این شامل تمام مراکز استان‌ها و بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ دیگر می‌شود. با این حال تا زمانی که همه شوراهای شهر در کشور وب‌سایت داشته باشند راهی طولانی در پیش است.
شوراهای شهر موظفند اطلاعات زیادی را از طریق اینترنت در اختیار شهروندان قرار دهند اما بدون وب‌سایت چنین کاری ممکن نیست. از این رو راه‌اندازی وب‌سایت مستقل برای شورای شهر قدمی نخست در راه شفافیت در محیط اینترنت است.
با این حال، برخی شوراهای شهر از امکانات شبکه‌های اجتماعی هم برای اطلاع‌رسانی استفاده کرده‌اند. برای مثال، ۲۹ شورای شهر در کشور جلسات شورا را از طریق اینستاگرام به طور زنده پخش کرده‌اند. نقشه زیر این شهرها را با رنگ سبز نشان می‌دهد.
شفافیت شهرداری و شورای جنبه‌های بسیاری دارد که در این مقاله مجال بحث در مورد همه آن نیست. اما نکته مهم این که شهروند آگاه است که می‌تواند درست تصمیم‌گیری کند و بخشی از این آگاهی مربوط به اطلاعاتی می‌شود که دولت در سطوح محلی مثل شهرداری و شورای شهر و یا در سطوح بالاتر حکومتی باید در اختیار شهروند قرار دهد تا او از روند تصمیم‌گیری‌های مطلع شود که بر زندگی او تأثیری مستقیم دارد. از سوی دیگر این بر عهده شهروند است که با شناسائی اطلاعات موجود از آن برای بهبود امور استفاده کرده، پیگیر شفافیت بیشتر باشد.
